» Let op: deze activiteit is voorbij «
Op zaterdag 24 maart 2018 opent het Nationaal Gevangenismuseum een nieuwe vaste expositie over de rijke geschiedenis van Veenhuizen. De afgelopen twee eeuwen fungeerde het Drentse dorp als kolonie voor weeskinderen en bedelaars, als rijkswerkinrichting en als gevangenisdorp. De onderkant van de samenleving werd er heropgevoed, leerde er werken of zat er een straf uit. In 'Het verhaal van Veenhuizen' maken bezoekers kennis met de belangrijkste thema's uit de geschiedenis van het dorp - zoals de bootreis ernaartoe en het dagelijks leven van de weeskinderen. Door een volledig nieuwe vormgeving en het verrassende gebruik van multimedia komt het verhaal van Veenhuizen tot leven. Nieuwe inzichten in onder andere de ontwikkeling van het landschap van Veenhuizen verrijken de expositie.
De kolonie Veenhuizen was oorspronkelijk bedoeld voor de opvang van wezen; duizenden kinderen zijn 'opgezonden' naar het dorp. In de expositie ervaren bezoekers op indringende wijze hoe de boottocht naar Veenhuizen verliep en hoe een dag in de kolonie eruitzag. Later veranderde het Drentse dorp in een rijkswerkinrichting voor mannen die straf kregen wegens landloperij en bedelarij. Ook de ontwikkelingen in het landschap en de architectuur van Veenhuizen door de eeuwen heen komen aan bod in de nieuwe expositie. In een multimediale presentatie ontdekken bezoekers hoe het oorspronkelijke heide- en veenlandschap - met de komst van de Maatschappij van Weldadigheid - in korte tijd veranderde in een strak en rechthoekig landschap.
Nominatie UNESCO-werelderfgoed
De afgelopen tijd is er veel aandacht voor de geschiedenis van Veenhuizen, mede door het boek 'Het Pauperparadijs' van Suzanna Jansen. De gelijknamige muziektheatervoorstelling speelde de afgelopen twee zomers op het binnenterrein van het Gevangenismuseum en wordt deze zomer wegens groot succes uitgevoerd in het Koninklijk Theater Carré. Daarnaast wordt mogelijk medio 2018 de UNESCO-werelderfgoedstatus toegekend aan de Koloniën van Weldadigheid, waar Veenhuizen toe behoort.
Heropvoeding in 'Hollands Siberië'
In 1818 richtte Generaal Johannes van den Bosch de Maatschappij van Weldadigheid op: in zeven jaar tijd stichtte hij zeven landbouwkoloniën om daar van arme paupers brave en hardwerkende burgers te maken. Veenhuizen was de grootste en meest ambitieuze van de zeven. Het Drentse dorp begon als onvrije kolonie voor wezen en armen en werd vervolgens een rijkswerkinrichting voor landlopers en bedelaars. Duizenden paupers zijn ter heropvoeding naar dit 'Hollands Siberië' gestuurd. Uiteindelijk transformeerde Veenhuizen tot een gesloten gevangenisdorp, wat vandaag de dag nog steeds is terug te zien: van de strenge lijnen in het landschap en de architectuur tot gevangenissen die nog in gebruik zijn. Veenhuizen is pas sinds 1984 vrij toegankelijk.
